Παρασκευή Νομικού, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ, Στέλιος Πετράκης, Υποψ. Διδάκτωρ, ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Παραμάνα, Υποψ. Διδάκτωρ, ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελλήνων Ωκεανογράφων (ΣΕΩΚ)

Ο μεγάλος «πρωταγωνιστής» των θαλάσσιων απορριμμάτων (80%) είναι το πλαστικό, γεγονός που οφείλεται στην συνολικότερα αυξημένη χρήση του πλαστικού στις συσκευασίες των διαφόρων προϊόντων (MARLISCO, 2012-2015). Η μεταφορά τους μπορεί να γίνει με ποικίλους τρόπους είτε αφήνονται από ανθρώπους που επισκέφτηκαν την ακτή, είτε απορρίπτονται από επιβάτες πλοίων, είτε μεταφέρονται από ανεξέλεγκτες χωματερές που βρίσκονται κοντά στην ακτή αλλά και μεταφέρονται από ρυάκια ή ποτάμια που καταλήγουν στη θάλασσα. Αποτελούν σημαντικό πρόβλημα γιατί έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις και είναι δυνατόν να βρεθούν οπουδήποτε στον ωκεανό, δεν εντοπίζονται εύκολα, μπορεί να συμβάλουν στη βιοαποικοδόμηση ρυπαντών και τοξινών, είναι δύσκολο να ελεγχθούν και αποτελούν απειλή για τα θαλάσσια οικοσυστήματα (πλαστικοποιημένα είδη ζώων), την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την οικονομία, και τον πολιτισμό. Μια πρόσφατη έρευνα υπολόγισε τον συνολικό αριθμό των επιπλεόντων μακρο και μικροπλαστικών στον ωκεανό σε 5,25 τρισεκατομμύρια, με συνολικό βάρος 269.000 τόνους (Eriksen et al. 2014). Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 1.000.000 πουλιά και 100.000 θαλάσσια θηλαστικά πεθαίνουν κάθε χρόνο από πλαστικά και άλλα απορρίμματα που καταλήγουν στο περιβάλλον ενώ τα θαλάσσια απορρίμματα επηρεάζουν 663 είδη παγκοσμίως (UNEP 2016). Μεγάλη απειλή επίσης αποτελούν τα εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία (δίχτυα, πετονιές κλπ) όπου συνεχίζουν να τα «ψαρεύουν» για χρόνια. Οι πρωτοβουλίες «ψαρέματος σκουπιδιών» από αλιείς, οδηγούν όχι μόνο στην αφαίρεση των θαλάσσιων σκουπιδιών, αλλά και στην ευαισθητοποίηση των αλιέων και του κοινού. Προτείνονται επίσης οι παρακάτω δράσεις για τη μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων:

• Βελτίωση των πολιτικών εθνικής διαχείρισης των απορριμμάτων
• Βελτίωση των νομικών και διαχειριστικών οργάνων για τα θαλάσσια απορρίμματα ως μέρος της εθνικής πολιτικής για τα απορρίμματα.
• Ανάπτυξη περιφερειακών και εθνικών σχεδίων διαχείρισης και παρακολούθησης των θαλάσσιων απορριμμάτων, με χρήση κοινών μεθοδολογιών και κριτηρίων διαχείρισης
• Ανάπτυξη και υλοποίηση μέτρων για την αποφυγή και μείωση της ρύπανσης από τα θαλάσσια απορρίμματα
• Ευαισθητοποίηση και βελτίωση της εκπαίδευσης του κοινού
• Ενίσχυση δημόσιων/ιδιωτικών συνεργασιών για την καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης
• Χρήση των βέλτιστων τεχνολογιών για τη συλλογή, επεξεργασία, ανακύκλωση και διάθεση των θαλάσσιων απορριμμάτων
• Βελτίωση των επαγγελματικών ειδικεύσεων και δεξιοτήτων για τη διαχείριση των θαλάσσιων απορριμμάτων

Άγγελος Παπαγγελόπουλος

Το θέμα έχει και μια ευρύτερη διάσταση. Η πλαστική σακούλα ως Πλαστικό είναι ένα από τα 4 ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο) τα οποία ΑΦΕΝΟΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΛΕΓΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ και ΜΕΤΑ ΝΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΟΝΤΑΙ.

Με άλλα λόγια πρόκειται για μια διάσταση του ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ,

ζητήματα τα οποία εντάσσονται στα ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΕΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ.

ΕΜΕΙΣ ΩΣ Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΟΥ ΕΔΩ ΚΑΙ 1 ΧΡΟΝΟ ΕΧΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΑΦΟΥ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕ ΜΕ 5 ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ 2 ΕΛΕΓΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, έχουμε προβλέψει τη Διαχείριση του θέματος στο ευρύτερο πλαίσιο του Σχεδιασμού ο οποίος πολύ σύντομα θα υπογραφεί από τη Διυπουργική ΣΔΙΤ.

ΔΙΑΣΤΑΣΗ 6:

Προέχει η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ, Η ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ, Η ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ.

Άρα, η ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ μέσω ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ για την ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ-ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ προς την ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΣΑΚΟΥΛΑΣ.

ΕΜΕΙΣ ΩΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΠΕΡΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΕΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΧΑΔΑ στο πλαίσιο των οποίων ΣΥΜΒΑΛΟΥΜΕ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ του ΠΛΑΣΤΙΚΟΥ, θα στηρίξουμε τη ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ.

Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΜΠΟΡΕΙ να τεθεί επικεφαλής μιας ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ καμπάνιας, σε ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ σε ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ με τους ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ, την ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ, τους ΔΗΜΟΥΣ, τους ΦΟΔΣΑ, τον ΕΟΑΝ, τα ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ, τις ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ.

Στο πλαίσιο αυτό, σύντομα θα οργανώσουμε ΕΝΑ ΕΙΔΙΚΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, όπου θα προσκληθούν όλοι για ΜΙΑ ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ που θα είναι ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΙΚΤΗ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΤΑΣΤΟΙΧΕΙΩΘΕΙ ΣΕ «ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ» ΜΕ ΚΑΠΟΙΟ ΚSLOGAN ΠΟΥ ΘΑ ΥΙΟΘΕΤΗΣΟΥΜΕ «ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ».

Ηδη με πρωτοβουλία του Περιφερειάρχη Πέτρου Τατούλη βρισκόμαστε στην διαδικασία συντονισμού και χάραξης ενός ΟΔΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ με την συμμετοχή των λοιπών περιφερειών, των δήμων της Αλκυώνης του Αρίωνα και κάθε άλλου ενδιαφερόμενου ή εμπλεκόμενου φορέα ώστε ο Κορινθιακός να αποτελέσει μία πιλοτική πρακτική περιβαλλοντικής λειτουργίας, αντιμετωπίζοντας και το πρόβλημα των μικροπλαστικών.

Εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος της διάθεσης της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης με βάση την Οδηγία 2015/72

Δρ. Πέτρος Βαρελίδης

Η Οδηγία επιτρέπει στα ΚΜ να πάρουν ό,τι μέτρα (έως 31/12/2018) κρίνουν προκειμένου να μειωθεί σημαντικά η κατανάλωση της πλαστικής σακούλας. Από εθελοντικά μέτρα έως πλήρη απαγόρευση. Ταυτόχρονα, προτείνει ως αποτελεσματικότερο μέσο την επιβολή χρέωσης της σακούλας στο σημείο λιανικής πώλησης, μέτρο το οποίο θα υιοθετήσει η Ελλάδα. Για την τελική διατύπωση της νομοθετικής ρύθμισης της χρέωσης (0,05-0,1 €) πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες όπως το εύρος των σακουλών που θα καλύπτει ο τελικός δικαιούχος των εσόδων που συγκεντρώνονται (50-100 εκ. €), η χρήση τους, και η εφαρμοσιμότητα του μέτρου.

Η κα Τριτοπουλου Εφη, Δρ. χημικός Μηχανικός, Στελεχος ΕΟΑΝ παρουσιασε πρωτοβουλιες του ΕΟΑΝ οπως η υλοποιηση δυο πιλοτικών προγραμματων σε δυο νησιά, Σαντορίνη και Τηνο με σκοπό τη μελετη της αλλαγής συμπεριφορας των κατοίκων, που ειναι και ο βασικός σκοπός της οδηγίας, η μεταστροφή από την πλαστική σακούλα μιας χρήσης σε τσαντα πολλαπλων χρήσεων. Επίσης, παρουσίαςε τις προτασεις για την εναρμόνιση της οδηγιας 2015/720, με κύριο μετρο την επιβολή ανταποδωτικού τέλους στη χρηση λεπτής πλαστικής σακούλας, το οποίο θα εισπράτεται από δημόσιο φορέα και μέσω του τελους θα χρηματοδοτούνται δράσεις εκπαιδευσης και ενημέρωσης των πολιτών και θα υλοποιούνται από τον ΕΟΑΝ, Δημους, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς και πανεπιστήμια.

ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΦΙΝΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ

Θέμα : Καλές Πρακτικές για τη κατάργηση της πλαστικής σακούλας, το παράδειγμα της Αλοννήσου.

Η εμπειρία της Αλοννήσου μας δείχνει ότι τα στάδια της κατάργησης έχουν ως εξής :

1. Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου (κατά προτίμηση ομόφωνη)
2. Αίτημα βοήθειας, εμπλοκή φορέων όπως Μ.Κ.Ο. στη περίπτωση της Αλοννήσου Μεσόγειος SOS, MOM, ίδρυμα θάλασσα.
3. Επαναλαμβανόμενες διαβουλεύσεις και συζητήσεις με τις επιχειρήσεις (super market, κρεοπωλεία, μανάβικα κ.λ.π.
4. Διαβούλευση με τους επαγγελματίες (ξενοδόχους, ενοικιαζόμενα δωμάτια κ.λ.π.)
5. Ορισμός ημερομηνίας έναρξης του μέτρου.
6. Δημιουργία έντυπου υλικού, σακουλών, εντύπων.
7. Ομάδες μικτές με αιρετούς, ΜΚΟ, εθελοντές στους δρόμους για ενημέρωση και διάθεση πάνινων σακουλών.
8. Δράσεις ενημέρωσης και δραστηριότητες, παιχνίδια, κουίζ κ.λ.π., ειδικά προγράμματα για τα σχολεία.
9. Δημιουργία επιτροπής παρακολούθησης του προγράμματος με επικεφαλής των Δήμαρχο ή Αντιδημάρχους.
10. Συνεχής επανάληψη των παραπάνω δράσεων κυκλικα.

Πρότασή μας η προτροπή της κυβέρνησης για μια ριζοσπαστική απόφαση κατάργησης παντελώς της πλαστικής σακούλας.

«Δίκτυο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών και Πλαστικά»

ΑΡΧΕΛΩΝ ΜΚΣ , Φυτίλης Δημήτρης Υπεύθυνος Κέντρου Διάσωσης

Ο Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας ιδρύθηκε πριν 33 χρόνια με σκοπό τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων και την καθιέρωση πρακτικών για την αειφορική διαχείρισή τους, τη διατήρηση του θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος και των παράκτιων οικοσυστημάτων με έμφαση στις Θαλάσσιες Χελώνες. Το 1994 ιδρύθηκε το Κέντρο Διάσωσης στην 3^η Μαρίνα της Γλυφάδας, σε συνεργασία με το Δήμο Γλυφάδας και την έγκριση του Υπουργείου Γεωργίας .

Σκοπός του Κέντρου Διάσωσης είναι :  α) Περίθαλψη θαλάσσιων χελωνών, β)  Εθνικό Δίκτυο Διάσωσης και γ)  Περιβαλλοντική Αγωγή & ευαισθητοποίηση κοινού (σε 20.000 επισκέπτες στο κέντρο διάσωσης & περίπου σε 200.000 κοινό στις περιοχές ωοτοκίας) . Κάθε χρόνο περίπου 60 χελώνες φτάνουν και περιθάλπονται στο Κέντρο Διάσωσης από όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων το 60% «απελευθερώνονται». Περισσότερες από 900 θαλάσσιες χελώνες έχουν φιλοξενηθεί ήδη, ενώ ένα ποσοστό της τάξεως του 56%  έχει επιστρέψει στη θάλασσα μετά από επιτυχή περίθαλψη. Όσον αφορά το Εθνικό Δίκτυο Διάσωσης κάθε χρόνο αναφέρονται στο Σύλλογο πάνω από 500 νεκρές θαλάσσιες χελώνες (περαιτέρω νεκροψίες των θαλάσσιων χελωνών θα δώσουν ακριβέστερα ποσοστά για τον θανάτους από την κατάποση πλαστικού).

Κυριότερες απειλές για τις θαλάσσιες χελώνες αποτελούν η αλιεία (παραγάδια, πετονιές, αγκίστρια, εμπλοκή σε δίχτυα), άμεση ανθρώπινη ενέργεια (τραύματα κεφαλής) και έμμεση ανθρώπινη ενέργεια (ταχύπλοα και κατάποση πλαστικού). Πολλές χελώνες που έχουν πεθάνει καταπίνοντας απορρίμματα, είχαν πλαστικές τσάντες ή πετονιά στο στομάχι τους. Τα πλαστικά παγιδεύονται στο στομάχι τους, γεγονός που τις εμποδίζει στην κανονική κατάποση της τροφής τους (ποσοστό 3-5% από κατάποση πλαστικού, για τι χελώνες που υπήρχαν στο κέντρο διάσωσης το 2015). Τα αέρια κάνουν τη χελώνα να επιπλέει, πράγμα που την οδηγεί στην ασιτία ή την καθιστούν εύκολο στόχο για τους θηρευτές ή για δημιουργία ατυχημάτων. Τέλος, επιπρόσθετα τα παράκτια απορρίμματα (πλαστικά στις παραλίες) επηρεάζουν την επώαση των αυγών της θαλάσσιας χελώνας και σταματούν/εμποδίζουν τα χελωνάκια να φτάσουν στη θάλασσα.