Άρθρο του κου. Γρηγόρη Αλόκριου Διευθυντού ΚΥΧ *
12 Νοεμβρίου 2016
Ευχαριστώ τους διοργανωτές του Forum και τον Σύλλογο Προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος περιοχής ΚΥΧ για την τιμή να αναφερθώ και να σχολιάσω από ιατρική σκοπιά, τη συμβολή των Συλλόγων του Κέντρου Υγείας Χαλανδρίτσας στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν τους σκοπούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην περιοχή δραστηριότητάς των.
Η εισήγησής μου θα περιλαμβάνει δύο σκέλη.
Το πρώτο θα αφορά κάποια γενικότερα ζητήματα, που έχουν να κάνουν με την ΠΦΥ, δηλαδή ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά της και ποιοι είναι οι σκοποί της. Στη συνέχεια θα αναφερθώ εάν όντως οι Σύλλογοι υπηρέτησαν αυτούς τους σκοπούς.
Στο Καζακστάν και στην παλιά πρωτεύουσά του Alma Ata το 1978 , πραγματοποιήθηκε η παγκόσμια σύναξη των υγειονομικών υπηρεσιών, η μεγαλύτερη διάσκεψη που έγινε ποτέ, αλλά και η σημαντικότερη επίσης για την ΠΦΥ. Η παγκόσμια αυτή συνάντηση, η οποία δεν αφορούσε μόνο τους γιατρούς και θα τη συγκρίνω με τα αναφερόμενα στην Αγία Γραφή. Ότι είναι δηλαδή η Αγία Γραφή για τη θρησκεία μας, είναι και η διακήρυξη της Alma Ata για τους λειτουργούς υγείας, τους γιατρούς, τις νοσηλεύτριες και τους υγειονομικούς γενικότερα.
Στην Alma Ata επικυρώθηκε ο ορισμός της υγείας, από την αρχική διατύπωση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) το 1947, στο ότι η υγεία είναι να είμαστε υγιείς και να μην είμαστε δηλαδή άρρωστοι. Σήμερα κατέληξαν ότι η υγεία είναι η πλήρης σωματική , ψυχική και κοινωνική ευεξία, η οποία και απαιτεί τη δραστηριοποίηση, εκτός από τους τομείς των υπηρεσιών υγείας και πολλούς άλλους κοινωνικούς και οικονομικούς. Ένα δεύτερο επίσης σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα αλλά και καθήκον να συμμετέχουν ατομικά και συλλογικά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της φροντίδας υγείας των.
Τα χαρακτηριστικά της ΠΦΥ συνοπτικά είναι: 1) Η ΠΦΥ διαμορφώνεται ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες, τα κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά της κάθε χώρας αλλά και των κοινοτήτων τους, 2) παρέχει υπηρεσίες προαγωγής Υγείας, πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης, 3) περιλαμβάνει εκπαίδευση σχετική με τα βασικά προβλήματα υγείας και τις μεθόδους πρόληψης και ελέγχου της, 4) εξασφάλιση της παροχής τροφίμων και της προαγωγής κατάλληλης διατροφής, 5) παροχή επαρκούς και ασφαλούς πόσιμου νερού και την υγιεινή των αποβλήτων. 6) Φροντίδα για την υγεία της μητέρας και του παιδιού, 7) εμβολιασμός των ευπαθών ομάδων για τις μεταδοτικές ασθένειες, 8) πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών, που ενδημούν στην περιοχή, 9) εμπλέκει εκτός από τον τομέα της υγείας όλες τις σχετικές δομές και τους τομείς της ανάπτυξης, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και ιδιαιτέρως τους τομείς των αγροτικών καλλιεργειών, της κτηνοτροφίας, των τροφίμων, της εκπαίδευσης, της υγιεινής, της κατοικίας, κ.α. και απαιτεί τη συντονισμένη δραστηριότητα όλων αυτών των τομέων. 10) Προϋποθέτει και προάγει τη συλλογική και την ατομική συμμετοχή σε επίπεδο σχεδιασμού, οργάνωσης, λειτουργίας και ελέγχου της ΠΦΥ, χρησιμοποιώντας όλους τους διαθέσιμους τοπικούς και εθνικούς πόρους ή και άλλους. 11) Αναπτύσσει την ικανότητα της κοινότητας να συμμετέχει μετά από κατάλληλη εκπαίδευση, 12) δίνει προτεραιότητα σε αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και βασίζεται όχι μόνο στους λειτουργούς υγείας (γιατρούς, νοσηλευτές, μαίες, κοινωνικούς λειτουργούς, επισκέπτες υγείας κλπ.) αλλά και στα άτομα της κοινότητας, για να λειτουργούν ως ομάδες υγείας και να ανταποκρίνονται στις εκφρασμένες ανάγκες της κοινότητας.
Η Δημόσια Υγεία βρίσκει πεδίο εφαρμογής στην ΠΦΥ και ορίζεται ως η εφαρμοζόμενη από το κράτος πολιτική πρόληψης, η οποία σκοπό έχει την προφύλαξη του πληθυσμού από οποιαδήποτε νοσηρή κατάσταση, τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων. Αυτή δίνει έμφαση στην ΠΦΥ και στην προαγωγή της υγείας, η οποία ορίζεται ως η διαδικασία, η οποία παρέχει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αυξήσουν τον έλεγχο, πάνω στην υγεία τους και να την βελτιώσουν. Επιπλέον έχει τρεις βασικούς στόχους:
α) Την αναβάθμιση του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος.
β) Την ενίσχυση των ευρύτερων παραγόντων, που επιδρούν θετικά στην ανθρώπινη υγεία.
και γ) Την υιοθέτηση υγιεινών στάσεων και συμπεριφορών.
Η Δημόσια Υγεία, με κύριο εκφραστή την ΠΦΥ, αναφέρεται τόσο στην πρωτογενή, όσο και στη δευτερογενή πρόληψη και περιλαμβάνει:
– Αγωγή υγείας και ενημέρωσης του πληθυσμού, ως προς τη συμπεριφορά του, σε σχέση με τη διατροφή, το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοολούχων κλπ.
– Διενέργεια εμβολιασμών.
– Προσυμπτωματικό έλεγχο (check–up).
– Έλεγχο καταλληλότητας των τροφίμων και του πόσιμου νερού.
– Έλεγχο της δημόσιας και περιβαλλοντικής υγιεινής.
– Πρόληψη και αντιμετώπιση χρόνιων και μεταδοτικών νοσημάτων.
– Διεξαγωγή επιδημιολογικών ερευνών.
– Οικογενειακός προγραμματισμός.
– Οδοντιατρική περίθαλψη. Κλπ.
Γνωρίζουμε όλοι τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, την οποία οραματίστηκε πριν από 130 χρόνια, ο αείμνηστος Πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης και ο οποίος όμως δεν έζησε για να την δει. Μία άλλη νοητή, αλλά εξίσου ισχυρή γέφυρα, οραματίστηκαν και κάποιοι συμπολίτες μας από την ευρύτερη περιοχή της Χαλανδρίτσας, της περιοχής υγειονομικής ευθύνης του ΚΥΧ μαζί με μία πλειάδα στελεχών, κυρίως από τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και των Συλλόγων, οι οποίοι απεφάσισαν να στήσουν γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στο ΚΥΧ, την τοπική κοινωνία, τις κοινότητες και τον πολίτη.
Αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα Σύλλογο Προστασίας της Υγείας και του Περιβάλλοντος, οποίος θα προστάτευε με τους εθελοντές του, τη Δημόσια Υγεία και το φυσικό περιβάλλον, για την περιοχή υγειονομικής ευθύνης του ΚΥΧ.
Αυτός ο Σύλλογος, με τις δραστηριότητες που θα ανέπτυσσε και με τους σκοπούς που θα υπηρετούσε, θα γινόταν γέφυρα μεταφοράς μηνυμάτων της πρόληψης, από το Πρωτοβάθμιο Ίδρυμα Υγείας προς την κοινότητα και τον πολίτη. Με αυτό το σκεπτικό δημιουργήθηκαν και οι δύο Σύλλογοι με διαφορά περίπου ενός έτους. Πρώτα λειτούργησε ο Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών και μετά ο Σύλλογος Προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος, οι οποίοι στο λογότυπό τους, στην ονομασία τους, φέρουν το ίδρυμα προέλευσή τους, το Κέντρο Υγείας Χαλανδρίτσας.
Ο Σύλλογος Προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος περιοχής Κέντρου Υγείας Χαλανδρίτσας, δημιουργήθηκε για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των κατοίκων, από συγκεκριμένο αρμόδιο φορέα και βρίσκεται υπό την αιγίδα του Κέντρου Υγείας, προκειμένου να προστατευθεί το φυσικό περιβάλλον και να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για υγιείς οικισμούς. Έγινε για να προφυλάξει τους κατοίκους της περιοχής του ΚΥΧ, από την εξάπλωση ή τη μετάδοση νοσημάτων, είτε με τη μόλυνση, είτε με τη ρύπανση, είτε με την καταστροφή του περιβάλλοντος, όπως αναγράφεται στους σκοπούς του Συλλόγου, στο εγκεκριμένο καταστατικό του.
Συνοπτικά οι δράσεις του Συλλόγου από το 1992 ήσαν τα δεκάδες ενημερωτικά σεμινάρια και ημερίδες, που αφορούσαν όλο το φάσμα της Δημόσιας Υγείας, όπως της πρόληψης, των συνήθων νοσημάτων, της υγιεινής αλλά και της ενημέρωσης των κατοίκων για τα κοινωνικά προβλήματα, τα βλαβερά για την υγεία, με εκλεκτούς επιστήμονες – ομιλητές από όλη την Ελλάδα.
Έγιναν αρκετές παρεμβάσεις στην περιοχή, οι οποίες ξεκινούσαν από τις δενδροφυτεύσεις, από τους ελέγχους στο πόσιμο νερό, μέχρι και τις δυναμικές δράσεις, με στόχο την αποτροπή της εγκατάστασης πυλώνων υψηλής τάσης της ΔΕΗ σε κατοικημένες περιοχές, την αποτροπή ρίψης λυματολάσπης του βιολογικού καθαρισμού της πόλης σε παρθένα δασική έκταση της περιοχής μας και σε πολλές επιχειρηματικές δραστηριότητες, που ρυπαίνουν το περιβάλλον.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 διεξήχθη μία ευρεία υγειονομική μελέτη, με σκοπό την καταγραφή των προβλημάτων της υγείας και του περιβάλλοντος της περιοχής και τη διασφάλιση υγιεινών συνθηκών στις κατοικίες, στο σύστημα ύδρευσης και στην αποχέτευση, στην εκτροφή των ζώων, των εκτός ζώνης οικισμού και στην αναζήτηση νοσογόνων εστιών, που ρυπαίνουν το περιβάλλον και επηρεάζουν αρνητικά την υγεία.
Ανάμεσα στις τόσες άλλες δραστηριότητες, υλοποιήθηκε για 1,5 έτος από το Σύλλογο, το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα με ελληνική συμμετοχή από το Ίδρυμα Μποδοσάκη ‘’Είμαστε όλοι πολίτες’’, το οποίο περιελάμβανε εκτεταμένους εμβολιασμούς σε ευάλωτες ομάδες της περιοχής, όπως Ρομά κλπ. στους οικισμούς Χαλανδρίτσας, Φαρρών, Δαφνούλας, Καλλιθέας, Πετρωτού, Ιτεών, Παραλίας και Μπεγουλακίου. Οι εμβολιασμοί ήσαν ενάντια στον ιό Ηπατίτιδας Β, στον Μηνιγγιτιδόκοκο και ενάντια στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων, ο οποίος ευθύνεται και για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ακόμα και στη γνωστή γιορτή του τσίπουρου, υπήρξε αναφορά από γιατρό, ο οποίος αναφέρθηκε και στα προβλήματα υγείας, όταν στο παραγόμενο απόσταγμα δεν εξασφαλίζεται η προβλεπόμενη παραγωγική διαδικασία.
Ειδικά, ο Σύλλογος Προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος, ήταν περισσότερο αρωγός, συμμέτοχος και πρωτοπόρος για εμάς τους εργαζόμενους στο ΚΥΧ. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι πολίτες. Αυτό τους παρέχει τη δυνατότητα, κατά την προσέλευσή τους στο ΚΥΧ να είναι συνεργάσιμοι, διεκδικητικοί, αγωνιστικοί και να συμμετέχουν ενεργά στις δικές μας δραστηριότητες, αλλά και στις δραστηριότητες, που υλοποιεί και ο Σύλλογος, οι ενέργειες του οποίου συγκλίνουν με τις δικές μας. Λειτουργούμε από κοινού, ακόμη και όταν κάνουμε ξεχωριστές εκδηλώσεις, το Κέντρο Υγείας από το Σύλλογο. Πάντοτε ο σκοπός μας ήταν, να προάγουμε τα συμφέροντα των κατοίκων της περιοχής μας.
Η συμμετοχή του ετέρου Συλλόγου των Εθελοντών Αιμοδοτών του ΚΥΧ, που δεν είναι μόνο πρώτος σε συλλογή μονάδων αίματος για την Αχαΐα, αλλά και για όλη τη Δυτική Ελλάδα. Είναι ένας από τους κορυφαίους Συλλόγους στη χώρα μας, με διαχρονική την εκπροσώπησή του στην Πανελλήνια Ομοσπονδία των Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών, πέραν από τις βραβεύσεις που έλαβαν τα μέλη του Συλλόγου πρόσφατα, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την προσφορά τους, που ξεπερνούσαν τις 50 μονάδες έκαστος.
Ο στόχος που αρχικά είχε θεσπίσει ο Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών, δηλαδή ‘’κάθε σπίτι της περιοχής του ΚΥΧ να αποκτήσει το δικό του Εθελοντή Αιμοδότη’’, επετεύχθη και έγινε πραγματικότητα.
Οι εθελοντικές αιμοδοσίες πραγματοποιούνται στα κοινοτικά καταστήματα, στα ιατρεία, στα Σχολεία, στα πνευματικά κέντρα των εκκλησιών και των Συλλόγων, σε χώρους εργασίας, και ούτω κάθε εξής.
Από τη δική μας σκοπιά, τη σκοπιά, δηλαδή των εργαζομένων, οφεληθήκαμε πάρα πολύ από αυτή την συνύπαρξή μας με τους δύο Συλλόγους, συνδεθήκαμε με την κοινωνία, η οποία και στήριξε τις λειτουργίες μας, στήριξε την ανάπτυξή μας και μαζί συνδιοργανώσαμε τις ενημερωτικές εκδηλώσεις μας, οι οποίες σκοπό είχαν την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του πολίτη.
Συνεργασία πάντοτε, αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα και όλοι οι χώροι πρέπει να συνεργάζονται για να μπορούμε να φέρουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα για έναν κοινό σκοπό, με διαχρονική αποτελεσματικότητα και σφαιρική αντιμετώπιση, όπως υλοποιήθηκε από το ΚΥΧ και τους δύο δραστήριους Συλλόγους, που μας στηρίζουν.
* Από την εισήγησή του στο 19ο Forum Ανάπτυξης, προσκεκλημένος από τον Σύλλογο Προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος περιοχής Κ.Υ.Χ.
